Nowy herb Milanówka
Nowy herb Milanówka
świadectwem
tradycji i lokalnego patriotyzmu
(...) Tarcza gotycka dzielona w słup. W
polu pierwszym błękitnym podkowa srebrna, barku której krzyż
kawalerski złoty. Ze środka podkowy wychodzi strzała srebrna żeleźcem w
dół. W polu drugim złotym lub żółtym liść zielony dębowy w słup (...)
Tak brzmiał pierwszy opis naszego nowego herbu, sporządzony przez
wybitnego heraldyka i znawcę tematu ks. Pawła Dudzińskiego, którego
udało się pozyskać dwóm pozostałym współautorom tego dzieła wspólnego,
Włodzimierzowi Mońce i Krzysztofowi Rychterowi, niżej podpisanemu.
Praca z ks. Pawłem nad tym tematem była piękną przygodą, gdzie
intelektualny trud i wzruszenia splatały się z pragmatycznym, chłodnym
z pozoru tonem koniecznej praktyczności. Nowy herb zawdzięcza nasze
miasto Towarzystwu Miłośników Milanówka, którego niestrudzeni działacze
wiosną 1995 roku wnieśli na forum Rady Miasta pomysł jego stworzenia.
"Stworzenia" a nie modyfikacji, gdyż zbiór zarzutów pod adresem
poprzedniego herbu i ich waga, z góry określały zakres i skalę
przedsięwzięcia. Od tego momentu zaczęła się dyskusja i praca nad
nowym herbem, gdzie poza powołanym zespołem Rady Miasta prymat wiedli
członkowie i sympatycy TMM pod wodzą pani prof. dr hab. Mirosławy
Opałło, pani Zofii Żuławskiej i pana Andrzeja Pettyna. Zespół mający
zadanie poprowadzić merytorycznie i organizacyjnie wszelkie działania
związane z nowym herbem powołany został 4-go marca 1996. Na
posiedzeniu Komisji Edukacji, Kultury, Zdrowia, Opieki Społecznej i
Sportu, a potem na sesji Rady Miasta przedyskutowano kwestię wyboru
metody prac nad nowym herbem, w szczególności tego, czy herb ma być
wybrany w drodze konkursu, czy też ma go wykonać od koncepcji do wersji
ostatecznej zespół. Wybrano tę drugą metodę wybierając zespół złożony z
dwóch radnych i powierzając mu dokooptowanie specjalisty heraldyka.
Efektem były dwie propozycje nowego herbu, opublikowane w Biuletynie
Informacyjnym Zarządu Miasta w lutym 1997 roku. Na kolorowej,
specjalnie wydrukowanej wkładce widniały dwa szkice przedstawiające
wizerunki herbu i flagi miejskiej. Przy sposobności, zespołowi bardzo
zależało na jak najszerszej dyskusji, na pozyskaniu wielu opinii
mieszkańców Milanówka.
Zdając sobie sprawę z nośności tego tematu, zorganizowano parę spotkań
dyskusyjnych, gdzie przy niezbyt wysokiej frekwencji toczono spory o
barwy miejskie i milanowski wizerunek. Wysoki poziom większości
dyskutantów, jak również zbierane spontanicznie opinie oraz rozmaite
enuncjacje lokalnej prasy pozwoliły wyciągnąć wnioski i przygotować
kolejne propozycje kształtu i treści herbu tak, że na sesji Rady Miasta,
po zaprezentowaniu dwóch projektów Rada Miasta postanowiła, oddając
większość głosów na jeden z nich, przyjąć i zatwierdzić. Stało się to
10 czerwca 1997 roku, uchwałą nr 157/XLVI/97.
Poprzedni - pierwszy zresztą - herb Milanówek otrzymał w 1971 roku.
Stało się to na fali swoistej mody, kiedy to propaganda PRL-u uznała
chęć powrotu polskich miast i miasteczek do tradycji pieczętowania się
swoimi herbami, często z powodów ideologicznych zapomnianymi, lub wręcz
zabronionymi. Milanówek nigdy przedtem nie posiadał herbu, a to ze
względów całkiem oczywistych, czyli z powodu swojej niedługiej acz
interesującej historii i letniskowych właściwości. Po wojnie, podobnie
jak w całej Polsce, w Milanówku zaczął powstawać ideologicznie słuszny
przemysł. Pomińmy ten etap "dynamicznego rozwoju" naszego miasta
milczeniem, aliści znalazł on swoje odbicie właśnie w herbie, gdzie
znalazło się obowiązkowe zębate koło. I tak, według "Herbarza miast
polskich" Andrzeja Plewako i Józefa Wanaga, herb ten wyglądał tak:
"Tarcza dwudzielna w pas, w polu górnym białym zielony czwórliść morwy, w
polu dolnym czerwonym biały motyl jedwabnika otoczony czarnym zębatym
kołem". Trudno o bardziej mylący co do rzeczywistego charakteru
Milanówka zestaw symboli. Wielcy entuzjaści milanowskiego, jakże
słynnego jedwabiu również nie dopatrywali się jednoznacznej i
kategorycznej funkcji identyfikacyjnej Fabryki Jedwabiu Naturalnego
jako symbolu miasta. Piękny w swej formie, acz błędny botanicznie
"czwórliść" morwy był elementem, do którego jako współautor nowego
herbu miasta odczuwałem szczególną sympatię i bardzo chciałem nadać mu
funkcję symbolu "zieloności" Milanówka. Niestety, autor poprzedniego
herbu, ze zrozumiałych zresztą względów nieprzychylny planom jego zmiany
nie zgodził się na wykorzystanie pięknego "czwórliścia". Tym samym
przepadła okazja na stworzenie wątku wiążącego stary i nowy symbol
miasta.
Także, pomijając względy estetyczne i powszechną krytykę wątpliwej jego
urody - herb ten miał się nijak do prawdziwej historii Milanówka i jego
genius loci, ducha nim władającego.
Zespół powołany do przeprowadzenia tego niecodziennego i
odpowiedzialnego przedsięwzięcia przyjął jako zasadę ścisłą współpracę
z Towarzystwa Miłośników Milanówka. Na wstępie poprosiliśmy TMM o
stworzenie listy pojęć, które najpełniej nadawałyby się na wzorce
symboliki miasta. Efektem dyskusji była konstatacja, iż herb Dołęga p.
Michała hr. Lasockiego jest w naturalny sposób takim symbolem. Wszak to
dzięki Lasockiemu stała się przed stu laty parcelacja dająca początek
dzisiejszemu Milanówkowi, zaś dzięki jego przemyślności - była to
piękna parcelacja.
Nie wnikając w temat - gremium uznało herb Dołęga za konieczny element
współczesnej symboliki Milanówka. W ślad za tym, autorzy opracowania po
przestudiowaniu i adaptacji formy herbu Dołęga osadzili go na prawej,
honorowej części dwudzielnej w słup tarczy. Drugą, lewą część tarczy
oddano współczesności i wartościom ogólnym: złoto-żółta barwa
symbolizuje powodzenie i bogactwo, zaś zielony liść dębu starożytność
pochodzenia, witalność, potęgę, piękno i honor oraz, co w Milanówku
jest więcej niż oczywiste - wartości ekologiczne wraz z pięknem
przyrody i krajobrazu.
Tak więc, mając oparcie merytoryczne w zakresie treści symbolicznych w
gremium TMM i u wielu innych czynnie udzielających się osób, mogliśmy
skupić się na pracy żmudnej acz przepięknej. Specjalną troską było
stworzenie takiego opracowania, z którego, niczym z vademecum, osoby
prowadzące promocję miasta mogłyby korzystać. Opracowanie to zawiera
definicje graficzne całego herbu i flagi miejskiej, jak i każdego
elementu z osobna. Symbol miasta został opisany również z
uwzględnieniem takich cech jak kompozycja na płaszczyźnie, logotyp
nazwy "Milanówek", zestawienia barw i materiałów poligraficznych,
tworzenia wersji achromatycznych, przestrzennych, kreowania elementów
identyfikacji wizualnej miasta, itd. Życzylibyśmy sobie i miastu
konsekwencji w poprawnym stosowaniu wzorców symbolicznych w praktyce,
gdyż w niezmienności, poprawności i staranności odtworzeń znaków
graficznych tkwi tajemnica ich skuteczności, w tym efektu identyfikacji
emocjonalnej.
(Kwartalnik „Milanówek” nr 2/1998; „Kiedy Milanówek był stolicą…”)
2010-05-14 13:25:05