Tematy
Aktualności
Kalendarz wydarzeń
Historia Milanówka
O Milanówku
Patroni
Filmy nt. Milanówka
Nasze książki
Pocztówki
O Mazowszu
Plan miasta
Galeria
Honorowi Członkowie
Jak wstąpić do MTL
Składki członkowskie
Konto bankowe MTL
Nowy album o Milanówku
Willa WALERIA
Skąd przybyli mieszkańcy Milanówka
Krystyna Matuszkiewicz | 2010-05-14 17:11:37 |

Krystyna Matuszkiewicz
Skąd
przybyli mieszkańcy Milanówka
Wstęp
Niniejszy tekst prezentuje wybrane zagadnienia z
pracy magisterskiej pt. "Ludność Milanówka" wykonanej w 1994 roku na
Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego
przez Krystynę Matuszkiewicz. W pracy oryginalnej dokonano analizy
szeregu cech ludności Milanówka (i poszczególnych jego części) takich
jak: liczba ludności, gęstość zaludnienia, zróżnicowanie wiekowe i płci,
dynamika rozwoju ludności, ruch migracyjny, a w tym szczególnie czas
przybycia oraz miejsca poprzedniego zameldowania. W tym miejscu
przedstawia się niektóre wyniki badania migracji do Milanówka.
Postawiono sobie pytania:
- w jakim procencie mieszkańcy Milanówka są "autochtonami" tj. zamieszkują w tym samym miejscu od urodzenia a w jakim są "ludnością napływową", czyli przybyli z poza Milanówka,
- skąd i kiedy przybyli w to miejsce, gdzie obecnie zamieszkują,
- jak zróżnicowany jest Milanówek pod względem tak określonego spektrum ludności,
- jakie mogą być przyczyny odmienności poszczególnych części Miasta.
O materiałach i metodzie pracy
Podstawowy materiał stanowiły gromadzone w Urzędzie
Miasta listy meldunkowe mieszkańców, z których wynotowywano wiek, płeć,
rok zameldowania pod danym adresem oraz ewentualnie miejsce
poprzedniego zameldowania. Spisy zanalizowane zostały do 1993 roku,
kiedy to przeprowadzano zbiór danych i do tego okresu odnosi się
aktualność wyników.
Ze względu na potrzeby badań podzielono mieszkańców na 10 następujących grup:
- zamieszkali pod danym adresem od urodzenia, czyli "prawdziwi autochtoni",
- przybyli pod dany adres z innych miejsc w Milanówku, czyli "imigranci wewnętrzni",
- przybyli z miast, a w tym oddzielnie: z Warszawy, z innych większych miast (tj. miast liczących obecnie ponad 100.000 mieszkańców), z Grodziska Mazowieckiego, z innych miast tzw. "Pasma Zachodniego", z pozostałych miast mniejszych;
- przybyli ze wsi, a w tym: ze wsi bezpośrednio przylegających do Milanówka, z innych wsi z terenów pobliskich (tj. z dawnych powiatów grodziskiego i pruszkowskiego), ze wsi dalszych.
Na etapie zbierania danych wyróżniono
także grupę "przybyli z zagranicy" ale skutkiem znikomego jej odsetka
została ona później pominięta.
Ze względu na czas zameldowania
dokonano grupowania mieszkańców w 7 grup, tj. zameldowanych przed 1940
rokiem i w kolejnych dekadach, w tym w niepełnej dekadzie lat 90-tych. Z
łącznego zestawienia powyższych kryteriów (10 "kierunków" razy 7
terminów) powstało 70 cech, które mogły być zastosowane do
charakterystyki ludności miasta i poszczególnych części.
Dla badań wydzielono, po odrębnej analizie ukierunkowanej na wyróżnienie jednorodnych jednostek przestrzennych, 14 części ("dzielnic") Milanówka o dość rozmaitej wielkości, w których następnie grupowane były dane z poszczególnych ulic lub części ulic. Opierając się na planie zagospodarowania przestrzennego miasta oraz własnych obserwacjach wydzielono:
Dla badań wydzielono, po odrębnej analizie ukierunkowanej na wyróżnienie jednorodnych jednostek przestrzennych, 14 części ("dzielnic") Milanówka o dość rozmaitej wielkości, w których następnie grupowane były dane z poszczególnych ulic lub części ulic. Opierając się na planie zagospodarowania przestrzennego miasta oraz własnych obserwacjach wydzielono:
- trzy "dzielnice" z zasięgu przedwojennego Milanówka, tj. obszar strefy ochrony konserwatorskiej po północnej stronie toru (nazwany "Milanówek stary północny"), analogiczny obszar po stronie południowej ("Milanówek stary południowy") oraz teren przedwojennego Milanówka położony na południe od szosy ("Milanówek stary Marszałkowska");
- siedem "dzielnic" położonych peryferyjnie, zwanych skrótowo: "Czubińska", "osiedle Gospodarska", "Wojska Polskiego", "wieś i kolonia Milanówek", "Grudów-Polesie", "Kazimierówka" i "Staszica-Kasztanowa" ;
- cztery "dzielnice" z zabudową intensywną wielorodzinną: "bloki Wojska Polskiego", "bloki Inżynierska", "osiedle Królewska", "osiedle Jedwabnik".
Przy użyciu metod taksonomii
numerycznej wspomaganych stosownym programem komputerowym dokonano
określenia wzajemnego podobieństwa pomiędzy 14-oma "dzielnicami" pod
względem wyżej wspomnianych 70 cech. Posługując się tzw. odległością
Euklidesa jako miarą podobieństwa obiektów uzyskano dendrogram, na
podstawie którego wyróżniono grupy "dzielnic".
Dane o pochodzeniu obecnych mieszkańców, z uwzględnieniem okresu, w którym przybyli do poszczególnych części Milanówka analizowano w oparciu o wykonane diagramy. Kilka z nich w postaci uproszczonej przedstawia się poniżej.
Dane o pochodzeniu obecnych mieszkańców, z uwzględnieniem okresu, w którym przybyli do poszczególnych części Milanówka analizowano w oparciu o wykonane diagramy. Kilka z nich w postaci uproszczonej przedstawia się poniżej.
Najważniejsze
wyniki
Pochodzenie aktualnej (ściślej
aktualnej w końcu 1993 roku) populacji milanowian można opisać w sposób
ogólny a potem przyjrzeć się różnicom pomiędzy "dzielnicami" i okresami.
Od urodzenia w tym samym miejscu zameldowanych jest łącznie 26,7%
mieszkańców, w różnych grupach wiekowych. Wartym podkreślenia zjawiskiem
jest znaczny stosunkowo odsetek ludności mieszkającej pod tym samym
adresem od ponad pół wieku. Ludzie ci stanowią 1,4% obecnych
mieszkańców.
Z innych części Milanówka na obecne miejsce zamieszkania przybyło 29,6% osób, przy czym najsilniej jest to zaznaczone w latach 1960-80, kiedy w Milanówku miał miejsce najsilniejszy ruch budowlany w zakresie budownictwa wielorodzinnego. Wśród tych osób mogą być zarówno tacy, którzy w Milanówku się urodzili, jak i tacy, którzy do niego przybyli, ale w inne niż obecne miejsce. Jest to zatem taka trochę nieokreślona charakterystyka ale w ten sposób zbierany był materiał, że analizowano tylko poprzedni meldunek przed aktualnym. Gdyby zatem przyjąć, że w tej grupie proporcje pomiędzy "autochtonami" a "przybyszami" są podobne jak i w przypadku pozostałych, na "autochtonów" przypadłoby ok. 8% ale liczba ta nie jest pewna. Oznacza to, że w przybliżeniu jedna trzecia milanowian mieszka w nim od urodzenia a ok. dwie trzecie to przybysze. Nawet gdyby powyższe obliczenie było błędne przyjąć należy, że przynajmniej co drugi milanowianin jest przybyszem.
Z różnych miast Polski napłynęło do Milanówka 28,3% jej aktualnych mieszkańców, a dokładniej: z Warszawy - 7,8%, z innych dużych miast - 3,2%, z Grodziska Mazowieckiego - 5,4%, z innych miast Pasma Zachodniego (np. Pruszków, Brwinów, Żyrardów) - 6,5%, z pozostałych miast mniejszych - 5,3%. Szczególnie wypada zanalizować wpływ Warszawy. Milanówek powstał jako letnisko podwarszawskie i zawsze pozostawał pod silnym wpływem Warszawy także w zakresie migracji ludności. Ten wpływ częściej jak można sądzić dotyczył wyjazdów (czego w niniejszej pracy nie badano) ale i w zakresie przyjazdów jest znaczny, choć bardzo zróżnicowany w czasie. Udział przybyłych z Warszawy jest znaczny (14,7%) wśród tych, którzy pojawili się w Milanówku (urodzili lub przybyli doń) w latach 40-tych, czyli w czasie wojny i niewiele po jej zakończeniu. W latach 50-tych, 60-tych i 70-tych odsetek przybyszów z Warszawy stopniowo się zmniejszał. Najmniej ich jest wśród tych, którzy pojawili się w Milanówku w latach 70-tych (tylko 3,2%). Od 1980 roku zaznacza się ponownie silniejszy napływ ludności ze stolicy. W latach 1990-93 odsetek przybyszy z Warszawy stanowi już 18,1% nowych milanowian, podczas gdy, dla porównania, zamieszkali od urodzenia stanowią 24,8%. Jest to zjawisko świadczące o dekoncentracji Warszawy, podobne do analogicznych procesów przemieszczeń ludności w wielkich aglomeracjach europejskich. Świadczy ono również o tym, że Milanówek znów staje się modny i atrakcyjny.
Przybyłych ze wsi jest na terenie miasta 14,9% mieszkańców. Ze wsi sąsiednich tylko 1,8%; ze wsi nieco dalszych - 2,7% a z odleglejszych 10,4%. Napływ ludności ze wsi zmniejsza się w ostatnich latach. W przybyłych w latach 90-tych udział przybyszów ze wsi wynosi 9,9% podczas gdy wśród przybyłych w latach 70-tych stanowili oni aż 20%.
Przeprowadzona analiza podobieństwa wyróżnionych "dzielnic" Milanówka pozwala na stwierdzenie, że wyraźnie podobną grupę stanowią stare części Milanówka, drugą - już nie tak jednorodną - stanowią "dzielnice" peryferyjne. Osiedle Gospodarska wykazuje przy tym pośrednie cechy. Całkiem inną charakterystykę mają "dzielnice" budownictwa wielorodzinnego i nie są między sobą podobne.
Największym odsetkiem "autochtonów" charakteryzują się dzielnice: "wieś i kolonia Milanówek", "Czubińska", "Kazimierówka" oraz "Staszica-Kasztanowa". Są to obszary peryferyjne o stosunkowo młodej ludności, wśród której "autochtonami" są w znacznym stopniu dzieci ale nie tylko, bowiem także wśród ludności z dawna przybyłej udział w tym miejscu urodzonych jest wyjątkowo duży (patrz diagramy). Mniej mieszkających od urodzenia jest proporcjonalnie w dzielnicach "starego" Milanówka a najmniej w dzielnicach bloków wielorodzinnych, zasiedlonych dopiero od lat 60/70-tych.
Ludność przybyła ze wsi osiedliła się głównie w peryferyjnych dzielnicach a największy jej odsetek jest w dzielnicach "Wojska Polskiego", "Kazimierówka" i "Czubińska". Tłumaczyć to można faktem istnienia tam dawniej ludności rolniczej przez co łatwiej wnikali tam mieszkańcy wsi (kojarzenie małżeństw, podobieństwo zajęć i inne) oraz prawdopodobnie także wyraźnie niższymi cenami nieruchomości.
Największym odsetkiem ludności napływowej z miast cechują się ogólnie stare części Milanówka oraz niektóre dzielnice bloków. Przy tym ludność z Warszawy i z Grodziska Mazowieckiego lokowała się głównie w innych dzielnicach. Udział warszawiaków najsilniej zaznacza się w dzielnicach "starego" Milanówka oraz na "osiedlu Gospodarska", natomiast przybysze z Grodziska mają stosunkowo największy udział we wszystkich dzielnicach bloków. Wytłumaczyć to można preferowaniem przez przybyszów z Warszawy indywidualnej zabudowy centralnych części Milanówka a mniej peryferyjnych części lub dzielnic bloków. W przypadku grodziszczan działał prawdopodobnie mechanizm preferencji w obrębie instytucji władających blokami, z których część była jednoznacznie związana z Grodziskiem.
Na podstawie przeprowadzonych badań przewidywać można nasilanie się imigracji ludności z innych miast, w tym szczególnie z Warszawy do Milanówka - przede wszystkim do jego "starych" części objętych ochroną konserwatorską. Spodziewać się można także znacznego powiększenia imigracji z rozmaitych kierunków do dzielnic peryferyjnych.
Z innych części Milanówka na obecne miejsce zamieszkania przybyło 29,6% osób, przy czym najsilniej jest to zaznaczone w latach 1960-80, kiedy w Milanówku miał miejsce najsilniejszy ruch budowlany w zakresie budownictwa wielorodzinnego. Wśród tych osób mogą być zarówno tacy, którzy w Milanówku się urodzili, jak i tacy, którzy do niego przybyli, ale w inne niż obecne miejsce. Jest to zatem taka trochę nieokreślona charakterystyka ale w ten sposób zbierany był materiał, że analizowano tylko poprzedni meldunek przed aktualnym. Gdyby zatem przyjąć, że w tej grupie proporcje pomiędzy "autochtonami" a "przybyszami" są podobne jak i w przypadku pozostałych, na "autochtonów" przypadłoby ok. 8% ale liczba ta nie jest pewna. Oznacza to, że w przybliżeniu jedna trzecia milanowian mieszka w nim od urodzenia a ok. dwie trzecie to przybysze. Nawet gdyby powyższe obliczenie było błędne przyjąć należy, że przynajmniej co drugi milanowianin jest przybyszem.
Z różnych miast Polski napłynęło do Milanówka 28,3% jej aktualnych mieszkańców, a dokładniej: z Warszawy - 7,8%, z innych dużych miast - 3,2%, z Grodziska Mazowieckiego - 5,4%, z innych miast Pasma Zachodniego (np. Pruszków, Brwinów, Żyrardów) - 6,5%, z pozostałych miast mniejszych - 5,3%. Szczególnie wypada zanalizować wpływ Warszawy. Milanówek powstał jako letnisko podwarszawskie i zawsze pozostawał pod silnym wpływem Warszawy także w zakresie migracji ludności. Ten wpływ częściej jak można sądzić dotyczył wyjazdów (czego w niniejszej pracy nie badano) ale i w zakresie przyjazdów jest znaczny, choć bardzo zróżnicowany w czasie. Udział przybyłych z Warszawy jest znaczny (14,7%) wśród tych, którzy pojawili się w Milanówku (urodzili lub przybyli doń) w latach 40-tych, czyli w czasie wojny i niewiele po jej zakończeniu. W latach 50-tych, 60-tych i 70-tych odsetek przybyszów z Warszawy stopniowo się zmniejszał. Najmniej ich jest wśród tych, którzy pojawili się w Milanówku w latach 70-tych (tylko 3,2%). Od 1980 roku zaznacza się ponownie silniejszy napływ ludności ze stolicy. W latach 1990-93 odsetek przybyszy z Warszawy stanowi już 18,1% nowych milanowian, podczas gdy, dla porównania, zamieszkali od urodzenia stanowią 24,8%. Jest to zjawisko świadczące o dekoncentracji Warszawy, podobne do analogicznych procesów przemieszczeń ludności w wielkich aglomeracjach europejskich. Świadczy ono również o tym, że Milanówek znów staje się modny i atrakcyjny.
Przybyłych ze wsi jest na terenie miasta 14,9% mieszkańców. Ze wsi sąsiednich tylko 1,8%; ze wsi nieco dalszych - 2,7% a z odleglejszych 10,4%. Napływ ludności ze wsi zmniejsza się w ostatnich latach. W przybyłych w latach 90-tych udział przybyszów ze wsi wynosi 9,9% podczas gdy wśród przybyłych w latach 70-tych stanowili oni aż 20%.
Przeprowadzona analiza podobieństwa wyróżnionych "dzielnic" Milanówka pozwala na stwierdzenie, że wyraźnie podobną grupę stanowią stare części Milanówka, drugą - już nie tak jednorodną - stanowią "dzielnice" peryferyjne. Osiedle Gospodarska wykazuje przy tym pośrednie cechy. Całkiem inną charakterystykę mają "dzielnice" budownictwa wielorodzinnego i nie są między sobą podobne.
Największym odsetkiem "autochtonów" charakteryzują się dzielnice: "wieś i kolonia Milanówek", "Czubińska", "Kazimierówka" oraz "Staszica-Kasztanowa". Są to obszary peryferyjne o stosunkowo młodej ludności, wśród której "autochtonami" są w znacznym stopniu dzieci ale nie tylko, bowiem także wśród ludności z dawna przybyłej udział w tym miejscu urodzonych jest wyjątkowo duży (patrz diagramy). Mniej mieszkających od urodzenia jest proporcjonalnie w dzielnicach "starego" Milanówka a najmniej w dzielnicach bloków wielorodzinnych, zasiedlonych dopiero od lat 60/70-tych.
Ludność przybyła ze wsi osiedliła się głównie w peryferyjnych dzielnicach a największy jej odsetek jest w dzielnicach "Wojska Polskiego", "Kazimierówka" i "Czubińska". Tłumaczyć to można faktem istnienia tam dawniej ludności rolniczej przez co łatwiej wnikali tam mieszkańcy wsi (kojarzenie małżeństw, podobieństwo zajęć i inne) oraz prawdopodobnie także wyraźnie niższymi cenami nieruchomości.
Największym odsetkiem ludności napływowej z miast cechują się ogólnie stare części Milanówka oraz niektóre dzielnice bloków. Przy tym ludność z Warszawy i z Grodziska Mazowieckiego lokowała się głównie w innych dzielnicach. Udział warszawiaków najsilniej zaznacza się w dzielnicach "starego" Milanówka oraz na "osiedlu Gospodarska", natomiast przybysze z Grodziska mają stosunkowo największy udział we wszystkich dzielnicach bloków. Wytłumaczyć to można preferowaniem przez przybyszów z Warszawy indywidualnej zabudowy centralnych części Milanówka a mniej peryferyjnych części lub dzielnic bloków. W przypadku grodziszczan działał prawdopodobnie mechanizm preferencji w obrębie instytucji władających blokami, z których część była jednoznacznie związana z Grodziskiem.
Na podstawie przeprowadzonych badań przewidywać można nasilanie się imigracji ludności z innych miast, w tym szczególnie z Warszawy do Milanówka - przede wszystkim do jego "starych" części objętych ochroną konserwatorską. Spodziewać się można także znacznego powiększenia imigracji z rozmaitych kierunków do dzielnic peryferyjnych.
(wyciągu danych z pracy oryginalnej i przygotowanie do druku wykonał Jan Matuszkiewicz).
Podpis do ryciny
Pochodzenie
mieszkańców przybyłych w różnych okresach do Milanówka (Procentowe
udziały przybyłych z rozmaitych miejscowości pod adres w Milanówku
zajmowany w okresie zbierania danych tj. w 1993 roku.)

Kierunki przybycia
a - "autochtoni", tj. zamieszkali od urodzenia,
b - "wewnętrzni migranci", czyli zmieniający zamieszkanie w obrębie Milanówka,
c - przybyli ze wsi,
d - przybyli z Warszawy,
e - przybyli z Grodziska Mazowieckiego,
f - przybyli z innych miast.
(Kwartalnik „Milanówek” nr 4/1999 r.)